Zolang er geen flexibiliteit komt in het kijken naar de benodigde zorg en het geld, verandert er niets. Dat schrijft Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen in een vandaag verschenen rapport. Van Zutphen: ‘Instanties missen vaak nog wat burgers echt nodig hebben in hun situatie. Burgers krijgen hierdoor geen passende zorg. Dit is al veel te lang het geval, het kan en moet nu snel beter.’
Zorgstelsel
‘Keer op keer ziet de Nationale ombudsman dat de overheid systemen ontwerpt die niet goed aansluiten op de dagelijkse realiteit van burgers. Het huidige zorgsysteem is ontworpen vanuit de verwachting dat instanties hierdoor meer vraaggericht, verantwoordelijker en efficiënter werken. Maar drie jaar na de transitie in het zorgdomein, is van deze ambitie nog te weinig terecht gekomen. Instanties voeren ieder vanuit hun perspectief eigen regelingen uit en werken binnen hun eigen kaders. Doordat een overzicht van de gehele situatie van de burger ontbreekt, missen de betrokken instanties het gevoel van urgentie om de problemen integraal aan te pakken en op te lossen.’
Afwentelgedrag gemeenten
Burgers die tevreden die tevreden zijn met de zorg en ondersteuning vanuit Zvw en Wmo, maar gaandeweg meer uren nodig hebben om zelfredzaam te blijven, worden ongewild overgeheveld naar de Wlz. Burgers moeten in zo’n geval zelf een aanvraag doen bij het CIZ. Wie dit weigert, kan al zijn Wmo-uren kwijtraken, niet alleen de extra uren, en zo worden gedwongen om toch een Wlz-aanvraag te doen. Dit afwentelgedrag komt overigens ook voor bij mensen met beginnende dementie, bij wie permanente zorg vanuit de Wlz vaak nog helemaal niet nodig is, terwijl de gemeente dit toch voorstelt. Extra risico daarbij is dat zij in de Wlz hun casemanager dementie kunnen kwijtraken, die meestal vanuit de Zvw wordt gefinancierd.
Belemmering toegang Wlz
Aan de andere kant zijn er burgers die, ondanks hun wens daartoe of die van de omgeving, juist geen toegang krijgen tot de Wlz. Dit komt vaak voor bij mensen met een psychische stoornis. De Wlz is bedoeld voor mensen, die blijvend zijn aangewezen op permanent toezicht of 24 uur per dag zorg in de nabijheid nodig hebben. Een psychische stoornis past niet binnen het systeem van de Wlz. Als deze aandoening op de voorgrond staat, is toegang tot de Wlz wettelijk gezien niet mogelijk. Het overgrote deel van de mensen met een psychische stoornis moeten zich daardoor voor zorg en ondersteuning beroepen op de Wmo en de Zvw. De Wmo biedt echter geen psychiatrische zorg en zorg vanuit de Zvw is slechts tijdelijk.
Oplossingen
De Nationale ombudsman wil snel en concreet actie om de knelpunten op te lossen die de toegang tot zorg voor burgers belemmeren. Hij vindt dat instanties integraal en multidisciplinair moeten werken en burgers warm door moeten verwijzen. Achter de schermen kan vervolgens met flexibele budgetten worden gewerkt als dat passende hulpverlening ten goede komt. De uitvoering moet centraal komen te staan en instanties moeten investeren in scholing en methodiekontwikkelingen. De overheid moet voor een overbruggingsbudget zorgen in situaties waarin het niet direct duidelijk is welke zorgwet of financiering van toepassing is. Het ministerie van VWS, de Vereniging Nederlandse Gemeenten en Zorgverzekeraars Nederland hebben het rapport eind april besproken met de Nationale Ombudsman en ze hebben toegezegd met de voorgestelde oplossingen aan de slag te gaan. Dit najaar zit de Nationale ombudsman opnieuw met hen aan tafel over de stand van zaken.
Het Juiste Loket
De overheid heeft in april 2017 een landelijk aanspreekpunt ingericht voor burgers die zich van het kastje naar de muur gestuurd voelen: ‘Het Juiste Loket’. Het is de bedoeling dat medewerkers van dit loket samen met de burger en in overleg met de verantwoordelijke instanties tot oplossingen proberen te komen. Een jaar later blijkt dat bij veel burgers het bestaan van het Juiste Loket niet bekend is.
Rapport Nationale Ombudsman
Congres
Op 12 oktober 2018, in Hotel Utrecht, organiseert Zorgvisie een congres over innovatieve oplossingen om de financiële en organisatorische uitdaging in de ouderenzorg aan te gaan. Lees meer over het congres Ouderenzorg op de juiste plek.